Rektum, kolon kalın bağırsağı anüse bağlayan son kısımdır ana görevi, vücuttan atılacak dışkıyı saklamaktır. Rektum, kalın bağırsağın yaklaşık son 12-15 cm’lik bölümüdür. Kolonun son kısmında başlar anüse ulaşan kısa ve dar geçide ulaştığında biter3 tabakadan oluşur. Dışkının geçişini kolaylaştırmak için mukus salgılayan bezlerden oluşan mukoza kısmı rektumun iç yüzeyini kaplamaktadır. Muskularispropria denen ve rektum duvarının orta tabakasını oluşturan katman, büzüşmeyi sağlayan kaslardan meydana gelir. Rektumun son bölümü de yağ tabakasıdır. Rektumu meydana getiren bu üç bölümün dışında bağışıklık sisteminin bir parçası lenf bezleri, rektumu çevreler.
Rektum Kanseri Nedir?
Rektum kanseri, kanserli yani malign hücrelerin rektum dokularında oluşur. Genellikle rektum astarındaki poliplerden kaynaklanır. Rektum ve kolon kanseri genellikle “Kolorektal kanser” olarak tanımlanır.
Sizi Arayalım
Rektum Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Rektum kanseri belirtileri, farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Fakat birçok rektum kanseri, belirti vermeden rutin taramalarda tespit edilir. Rektum kanseri belirtiler genel olarak şunları içermektedir.
- Makatta kanama veya dışkıda kan görülmesi rektum kanseri belirtileri arasında en sık yaşananların başında gelmektedir. Neredeyse 10 hastanın 8’inde kanama belirtisi yaşanmaktadır.
- Dışkıda mukus
- Kabızlık, ishal, aşırı miktarda gaz gibi bağırsak hareketlerindeki değişiklikte rektum kanseri ilk belirtisi olabilmektedir.
- Bağırsak hareketlerindeki değişikliğin yanında, bağırsağın boş olduğu duygusu veya sık tuvalete gidilmesine rağmen yeterli dışkılayamama da rektum kanserinin belirtileri arasında yer alır.
- Ağrılı bağırsak hareketleri
- Dışkıda fark edilmeyen kanamalar anemi yani kansızlığa yol açabilir. Anemiye bağlı olarak yaşanan nefes darlığı, baş dönmesi, hızlı kalp atışı rektum kanseri belirtileri bakamından ciddiye alınmalıdır.
- Tümörün büyüyerek çıkış yolunu kapatması sonucu bağırsak tıkanması yaşanabilir. Bağırsak tıkanması karın bölgesinde şiddetli ağrı ve kramplara yol açabilir.
- Tümörün büyümesi dışkı boyutunda değişimlere neden olabilir. Kalem inceliğinde dışkılamak rektum kanseri belirtisi olabilmektedir.
- Diyet veya egzersize bağlı olmayan açıklanamayan kilo kaybı rektum kanseri ilk belirtileri arasındadır.
Rektum Kanseri Neden Olur?
Rektum kanserinin nedeni kesin olarak bilinmemekte fakat rektum kanserine yol açan çok sayıda risk faktörü bulunmaktadır.
- Rektum kanserlerinin büyük bir çoğunluğu ileri yaşta ortaya çıkmaktadır.
- Alkol ve sigara tüketimi rektum kanseri riskini artırmaktadır.
- Hayvansal kaynaklı yüksek yağlı beslenme düzeni rektum kanseri nedeni olabilmektedir.
- Kolorektal kanser veya polip öyküsü rektum kanserini sebep olabilmektedir.
- Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolon ve rektumun kronik enflamatuar hastalıkları rektum kanseri riskini artırmaktadır.
- Polipsiz kalıtsal olmayan kolorektal kanser (Lynch) ve ailesel adenomatozpolipozis (FAP) gibi genetik sendromlar rektum kanseri sebepleri arasındadır.
- Hareketsiz bir yaşam ve obezite
- Kanser tedavisi için özellikle karın bölgesine radyoterapi tedavisi almak rektum ve kolon kanserine neden olabilmektedir.
- Diyabet (Şeker hastalığı)
- Ailede özellikle birinci derece yakınlarda kolon ve rektum kanseri bulunması önemli bir rektum kanseri nedenidir.
Rektum Kanseri Nasıl Teşhis Edilir?
- Rektum kanserini erken teşhis etmek için rutin tarama programları uygulanmalıdır. Risk faktörü bulunmayan bireylerde 50 yaşında rutin taramalara başlamak rektum kanserinin erken teşhisi için hayati önem taşımaktadır. Risk faktörü olanlarda ise tarama yaşının başlaması daha erken olabilir. Rektum kanseri, genellikle belirtisi olan makatta kanama ya da demir eksikliği sonrası yapılan kontrollerde teşhis edilir.
- Tarama programlarında ve teşhiste kolonoskopi tetkiki en sık kullanılan yöntemdir . Kolonoskopi sırasında küçük doku örneklerini şüpheli görünen bölgelerden çıkarılabilir. Biyopsi için çıkarılan doku örneklerinin laboratuvar analizi, rektum kanseri teşhisine yardım eder.
Rektum Kanserinin Tedavisi
Tedavi planlaması rektum kanseri evreleri ve derecesi belirlendikten sonra yapılır. Rektum kanseri tedavisinde planlama; kanserin evresi ve derecesi, tümörün rektumdaki yeri, boyutu, hastanın yaşı ve genel sağlık durumuna göredir.
Rektum Kanseri Kemoterapi ve Radyoterapi Tedavisi
Rektum kanseri kemoterapi tedavisi, genellikle kanser hücrelerini hedef alan iki ya da daha fazla ilaçla gerçekleştirilir. Rektum kanserinde kemoterapi ve radyoterapi operasyondan önce kullanılabildiği gibi sonra da uygulanabilir. Rektum kanseri 1. Evre tedavisinde cerrahi yöntem, tedavide tek gerekli adım olabilirken 1. Evre rektum kanserinde ameliyat sonrası tekrar riski düşüktür bu nedenle genellikle kemoterapi önerilmez. Rektum kanseri 2. ve 3. evrelerde kanserin tekrarlamaması açısından ameliyattan sonra kemoterapi ve radyoterapi tedavisi yapılır. Rektum kanseri 2. Evre ve Rektum kanseri 3. Evre hastalarda, operasyondan önce tümörü küçültmeye yönelik kemoterapi ve radyoterapi tedavisi yapılabilir.
Rektum Kanseri Ameliyatı
Rektum kanserinin tedavisinde ameliyat, en sık başvurulan yöntemlerin başındadır. Rektum kanseri ameliyatında planlama tümörün yeri ve büyüklüğüne göre yapılır.
Rektum kanseri ameliyatı; makat koruyucu rektum ameliyatı ve makat kaybı gerektiren rektum ameliyatı olmak üzere 2 grupta sınıflandırılabilir.
Rektum Kanseri ameliyatında;
- Uç kolostomi
- Koloanal anastomoz
- Düşük anterior rezeksiyon
- Lokal eksizyon- Lokal veya Transanal Eksizyon – Transanal Endoskopik Mikrocerrah
- İntraoperatif radyasyon tedavisi (IORT).
- Abdominoperineal Eksizyon (APR) – Ekstra-LevatorAbdominoperineal Eksizyon
- Polipektomi
- Radyofrekans ablasyonu
- Kriyocerrahi
Minimal invaziv cerrahi gibi ameliyat teknikleri kullanılabilmektedir
Rektum Kanseri Evreleri
Uygulanacak tedavi için rektum kanseri derecesi ve rektum kanseri evresi önemlidir. Rektum kanseri derecelendirmesi, kanser hücrelerinin normal ve sağlıklı hücrelere göre nasıl göründüğüyle ilgilidir. Rektum kanserinin derecisini bilmek, kanserin ne kadar hızlı büyüyebileceği ve metastaz yani yayılma olasılığı hakkında fikir verebilir.
Düşük dereceli rektum kanserinde hücreler anormaldir fakat normal hücreler gibi görünür. Düşük dereceli rektum kanseri yavaş büyüme eğilimindedir ve metastaz ihtimali daha azdır. Yüksek dereceli rektum kanseri de daha farklılaşmamış kanser hücrelerine sahiptir bu hücreler normal hücrelere benzemeyen yüksek dereceli rektum kanseri hızlı büyüme eğilimindedir ve düşük dereceli kanserlere göre metastaz ihtimalleri de daha yüksektir.
Rektum kanseri evreleme; tetkiklerden elde edilen bilgiler, rektumun hangi bölümlerinde kanser olduğuna, tümörün boyutuna, kanserin ilk başladığı böçgeden yayılıp yayılmadığına göre değişir. Evreleme rektum kanseri tedavisini planlamak için önemlidir. Rektum kanserinin evrelemesi yapılırken;
- Tümör rektumun duvarını ne kadar derininde olduğu
- Lenflerde kanser olup olmadığı
- Rektum kanserinin akciğer veya karaciğer gibi diğer organlara metastaz yapıp yapmadığı değerlendirilir.
Rektum kanseri evreleri 5 grupta değerlendirilir.
- Rektum Kanseri 0. Evre: Kanser hücreleri sadece kolon veya rektumun mukoza denilen iç astarında bulunur. Kanser hücreleri, mukozanın kas katmanını geçmemiştir.
- Rektum Kanseri 1. Evre: Tümör, mukozayı çevreleyen bağ dokusu katmanına veya rektumun kalın dış kas katmanına yayılmıştır.
- Rektum Kanseri 2. Evre: Rektum kanseri 2. Evre üç aşamada ele alınır.
- Rektum Kanseri 2 Evre- A; Kanser rektum duvarının en dış katmanına ulaşmış bu duvarı aşmamış çevre organlara sıçramamıştır. Lenf ve uzak organlara metastaz yoktur.
- Rektum Kanseri 2 Evre- B: Kanser rektum duvarının tüm tabakalarını tutmuş ancak çevre organ veya dokulara sıçramamıştır Lenf veya uzak organlara metastaz yoktur.
- Rektum Kanseri 2 Evre- C; Kanser rektum duvarının dışına taşmıştır. Yakın organ veya dokulara doğru büyümüştür. Lenf ve uzak organlarda metastaz yoktur.
- Rektum Kanseri 3. Evre: Kanser yakındaki lenflere yayılmıştır. Rektum kanseri 3. Evre tümörün nerede büyüdüğü ve kaç lenf noduna yayıldığına bağlı olarak 3 kısımda ele alınır.
- Rektum Kanseri 4. Evre: Rektum kanseri 4. Evrede karaciğer veya akciğerler gibi organlarına metastaz yaşanmıştır. Kanser sadece 1 organda veya uzak lenflerde olabilir. 3 aşamada ele alınır.
- Rektum Kanseri 4. Evre-A: Kanser, karaciğer, akciğer, yumurtalık veya uzak bir lenf gibi, rektuma yakın olmayan bir alana veya organa yayılmıştır.
- Rektum Kanseri 4. Evre-B: Kanser, karaciğer, akciğer, yumurtalık veya uzak bir lenf düğümü gibi, rektuma yakın olmayan birden fazla alana veya organa yayılmıştır.
- Rektum Kanseri 4. Evre-C: Kanser, karın duvarını kaplayan dokuya yayılmış ve diğer bölgelere veya organlara yayılmış olabilir.
Rektum Kanseri Beslenme
Rektum kanseri tedavisinden önce, tedavi sırasında ya da sonrasında dengeli beslenmek kişinin kendisini iyi hissetmesine, gücünü korumasına katkı sağlar ve iyileşmeyi hızlandırabilir.
Kilo kontrolünüzü sağlayınız. Kemoterapi, radyoterapi ve rektum kanseri ameliyatı gibi tedaviler genellikle istenmeyen kilo kaybına yol açabilir. Kötü ve dengesiz beslenme, vücudun enfeksiyonla savaşma yeteneğinin azalmasına sebep olabileceğinden, tedavi sırasında aşırı kilo kaybı önlenmelidir.
Gün boyunca küçük, sık yemekler yiyiniz. Sık sık küçük öğünler tüketmek vücudunuzun tedaviye tolerans gösterecek kadar kalori, protein ve besin almasını sağlayacak mide bulantısı gibi tedaviyle ilişkili yan etkilerin azaltılmasına da yardım edecektir.
Protein yönünden zengin yiyecekler seçiniz. Protein vücudun hücre ve dokuları onarmasına yardım eder bunun yanında bağışıklık sisteminin hastalıktan kurtulmasına yardımcı olur. Tüm öğünlerde ve atıştırmalıklarda yağsız protein kaynağı ekleyiniz. İyi yağsız protein kaynakları şunlardır:
- Tavuk, balık veya hindi gibi yağsız et
- Yumurtalar
- Süt, yoğurt ve peynir gibi az yağlı süt veya süt ürünleri
- Kuruyemiş
- Fasulyeler
- Soya gıdaları
- Beslenmenize tam tahıllı yiyecekleri dahil edin. Tam tahıllı gıdalar, enerji seviyenizi yüksek tutmaya yardımcı olan iyi bir karbonhidrat ve lif kaynağı sağlar.
- Tam tahıllı gıdaların iyi kaynakları şunlardır:
- Yulaf ezmesi
- Kepekli ekmekler
- Esmer pirinç
- Tam tahıllı makarnalar
- Her gün çeşitli meyve ve sebzeler yiyin . Meyve ve sebzeler, vücuda antioksidanlar sunar ve bu da kansere karşı savaşmaya yardımcı olabilir. En yüksek faydayı elde etmek için çeşitli renkli meyveler ve sebzeler seçin.
- Sağlıklı yağ kaynaklarını seçin . Kızartılmış, yağlı ve yağlı yiyeceklerden kaçının
- Tatlıları sınırlayın.
- Su içmeyi unutmayın. Kanser tedavisi sırasında yeterince sıvı içmek su kaybını önlemek için önemlidir.
- Bağırsak alışkanlıklarındaki değişikliklere dikkat edin. Kolorektal kanser ve tedavileri genellikle ishal, kabızlık, şişkinlik ve gaz gibi bağırsak alışkanlıklarında değişikliklere neden olabilir. Bağırsak alışkanlıklarınızdaki herhangi bir değişikliği doktorunuzla paylaşın.
- Herhangi bir vitamin veya takviye almadan önce sağlık ekibinizle konuşun.
Sık Sorulan Sorular
Rektum ve kolon kanserinin kesin bir görülme yaşı yoktur fakat rektum kanseri genellikle 35 yaşından sonra görülür. Hastaların büyük bir çoğunluğu da 50 yaşından daha ileridedir.
Rektum ve kolon kanseri belirtilerinden bir ya da birkaçının görüldüğünde zaman kaybetmeden Gastroenteroloji veya Genel Cerrahi bölümü doktorlarına başvurulması gerekir. Rektum ve kolon kanserinin tedavi prosedüründe, cerrahi yöntemler ön plana çıktığından bu konuda uzman bir doktor tercih edilmelidir. Kolorektal kanserlerin tedavisi genel cerrahi, gastroenteroloji ve onkoloji gibi birçok tıbbi birimin bir araya gelerek multidisipliner yaklaşım gerektirmesi nedeniyle tıbbi açıdan yeterli altyapıya sahip hastaneler seçilmelidir.
Rektum kanserinde kişiden kişiye bulaşma söz konusu değildir. Kanserin solunum, hava, temas ya da cinsel yolla bulaştığına ilişkin kanıt yoktur. Fakat rektum ve kolon kanseri, genetik özellikler taşır. Ailesinde daha önce rektum ve kolon kanseri olan kişilerde kolorektal kanser görülme olasılığı yüksektir.
Rektum ve kolon kanserinin belirti ve sebepleri birbirine çok benzerdir. Ancak rektum ve kolon kanserleri birçok yönden benzer olsa da tedavileri farklılık gösterir. Bunun temel sebebi, rektumun pelvik boşluktaki diğer organlardan ve yapılardan güçlükle ayrılan dar bir bölgede oturmasıdır
Rektum kanseri ile hemoroid ilişkisi yoktur fakat özellikle makat bölgesindeki kanamalar, yaşanan ağrılar rektum kanserinde olduğu gibi hemoroid hastalığında da görülür. Kolon ve rektum kanseri olan kişilerin birçoğunda aynı zamanda hemoroid de bulunur. Hastalar yaşadıkları sıkıntıları hemoroid rahatsızlığına bağlayarak doktora başvurma konusunda gecikebilir. Belirtilerin yaşanmaya başlamasıyla birlikte erken teşhis bakımından zaman kaybetmeden bir uzmana başvurulmalıdır.
