Kanser, gelişmiş ülkelerde kadın ve erkekler için kardiyovasküler hastalıklardan sonra gelen temel ölüm nedenleri arasındadır, kanser oluşturan ve ölüme yol açan etken ve faktörler dünyanın çeşitli bölgelerinde ve toplumlarında geniş ölçüde değişiklik gösterir.
Kanserlerin sebepleri arasında yer alan genetik-immünolojik özellikler yanı sıra çevresel faktörler olarak;
- Sigara
- Organik ve inorganik kimyasallar
- Hava kirliliği
- Radyoaktivite
- Viral enfeksiyonlar
- Diyet le ortaya çıkan durumlar sayılabilir
Fakat, kanser oluşmasında, tek bir nedenin bulunmadığı; geleneksel beslenme alışkanlıklarının, sosyal davranışların, mesleki maruziyet, coğrafya, ırk ve öteki genetik faktörlerin rolünün olduğunun da bilinmelisi gerekir. İnsanlardaki kanserlerin yüzde 5 kadarının mesleki maruziyet sonucu oluştuğu kabul edilmektedir.
Mesleksel Kanserler Daha Erken Yaşta Ortaya Çıkıyor
Mesleksel kanserler arasında en sık görüleni akciğer kanseridir; bunun sebebi, çalışma hayatında karşılaşılan kanserojen maddelerin çoğunlukla solunum yoluyla vücuda girmesidir. Bunun yanında akciğer kanseri de insanlarda en sık görülen kanserler arasındadır. Akciğer kanserinden başka mesleksel kanserler arasında deri kanseri, mesane kanseri ve lösemi de sık görülür. Mesleksel maruziyet sonucu oluşan kanserler, diğer sebeplerle meydana gelen kanserlere göre daha genç yaşlarda ortaya çıkar, bunda çalışma ortamındaki etkilenmenin sürekli ve yüksek dozda olmasının rolü olduğu düşünülür.
Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC) raporlarına göre, bugüne kadar insanda kanser yaptığı kesin olarak ortaya konmuş en az 30 madde veya etken vardır. En sık kullanılanlar aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
| Madde | İlişkili kanser türü |
| Amino bifenil | Mesane |
| Arsenik | Akciğer, deri |
| Asbest | Akciğer, mezotelyoma, sindirim sistemi |
| Benzen | Lösemi, akciğer, |
| Benzidin | Mesane |
| Kadmiyum | Prostat |
| Katran | Deri, akciğer |
| Krom | Solunum yolları, sinuslar |
| Naftil amin | Mesane |
| Nikel | Akciğer, solunum yolları |
| Vinil klorür | Karaciğer, anjiyosarkom |
| İyonizan radyasyon | Lösemi, akciğer, deri, kemik |
| Ultraviyole ışın | Deri |
Kanser yapıcı özelliğe sahip bir madde değişik çalışma alanlarında kullanılabildiğinden, aynı etkene bağlı farklı işlerde kanser riski de söz konusudur.
Korunma Yöntemleri
Birincil Koruma: Teknik koruma önlemlerini içerir ve kişinin etkenle temasını önlemeye yöneliktir. Amaç ise kanserojen maruziyetin tanımlanması, mümkünse giderilmesi, değilse de aza indirmektir. Bunun için; mesleki kanserlerin önlenmesinde en önemli etken, kanserojen maddelerin endüstride kullanımının tamamen yasaklanması ya da;
- Yerine Koyma (substitution). Örneğin benzen yerine stiren, hekzan; asbest yerine sentetik lifler kullanımı gibi
- Kapalı sistem, otomatizasyon, uzaktan kontrol
- Lokal ve genel aspirasyon ve havalandırma
- Kişisel koruyucu malzeme kullanımı
- Maruziyet süresinin kısaltılması
- Dönüşümlü çalışma
- Kanserojenle çalışan kişi sayısının azaltılması
- Düzenli bakım onarım
- Eğitim
- Ortam ölçümleri sürekli yapılmalı, maruziyetler ölçülmeli ve etkin havalandırma sistemleri kurulmalıdır. Son çare olarak KKD kullandırmalıdır.
- İş ortam ölçümlerinin yapılmasına önem verilmelidir.
İkincil Koruma: Yüksek riskli iş kolları için periyodik muayene ve taramalar yapılarak değerlendirilmesi ve kişilerin biyolojik izlemi, oldukça önemlidir.