Obezite Nedir?
Aşırı oranda ve sağlıksız yağ birikimi olması durumuna obezite; bu kişilere obez veya şişman denilmektedir. Obezitenin değerlendirilmesi için vücut kitle indeksi (VKİ) veya body massindex (BMİ) diye adlandırılan, boy ve ağırlığın özel bir formül ile oranlanması sistemi kullanılırken bu bağlamda günümüzde erişkinlerin yaklaşık 1/3’ünde, 6-19 yaş arasındaki çocuk ve ergenlerde %15 oranında obezite veya şişmanlık görülmektedir.
Vücut Kitle İndeksi (VKİ) Nasıl Değerlendirilir?
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) sınıflaması
- 18.5 Zayıf
- 18.5-24.9 Sağlıklı
- 25-29.9 Fazla kilolu
- 30 – 40 Obez
- 40 Süper (Morbid) Obez
2008 yılı Dünya Sağlık Örgütü (WHO) istatistiklerine göre, dünya genelinde 1.5 milyardan fazla insanın kilolu, 500 milyonunun ise obez olduğu belirlenmiştir. Aynı yıl, dünya genelinde 12.7 milyon kanser olgusu belirlenmiş ve 7.6 milyon insan kanserden ölmüştür.
Obezite Neden Olur?
Obeziteye uygun zemin hazırlayan unsurlar, fazla gıda tüketimi, aşırı kalorili ve yağdan zengin gıdaların tüketimi, hareketsiz ve spordan uzak yaşamdır.
Obezite ile Kanserin İlişkisi Var Mıdır?
Obezite veya şişmanlık ile kanser hastalığının doğrudan ilişkili olduğu bilimsel olarak da kanıtlanmıştır. Calle ve ark. 2003 yılı ABD istatistikleriyle, obezite ile erkeklerde %52 oranında ve kadınlarda ise %62 oranında kanser riskinin arttığı saptanmıştır, aynı çalışmada, kansere bağlı ölümlerin %15-30’unun obeziteyle ilgisi olduğu üzerinde de durulmuştur. Özellikle; rahim kanseri, bağırsak kanseri, meme kanseri, böbrek kanseri ve yemek borusu kanserinin hareketsizlik, obezite veya şişmanlık ile %25-30 civarında ilişkisi bilinmektedir. Bazı çalışmalarda, yumurtalık kanseri, safra kesesi kanseri ve pankreas kanseri ile şişmanlık arasında da ilişki saptanmıştır. Östrojen, projesteron, androjen ve insülin gibi hormonların ani değişikliklerinin kansere eğilimi artırdığı düşünülüyor. Renehan ve ark. 2008 yılında gerçekleştirdikleri çalışmalarında: Obezitenin erkeklerde yemek borusu kanserini 1.5 kat, tiroid kanserini 1.3 kat, bağırsak kanserini 1.2 kat; kadınlarda da rahim kanserini 1.6 kat, safra kesesi kanserini 1.6 kat, yemek borusu kanserini 1.5 kat artırdığı yayımlanmıştır.
Obezite İle Meme Kanserinin İlişkisi Var Mıdır?
Meme ve rahim kanserinden farklı olarak, kadınlardaki yüksek östrojen seviyeleri bağırsak kanseri açısından koruyucudur, karın bölgesindeki yağlanma, bağırsak kanseri riskini artırmaktadır. Kadınlarda yağlanma daha çok kalçalarda olmasına karşın, erkeklerde yağlanma daha çok karın bölgesindedir. Giovannucci ve ark. obezite ile bağırsak kanseri riskinin 1.5 kat arttığını saptamıştır.
Obezite İle Böbrek Kanserinin İlişkisi Var Mıdır?
Obez veya şişmanlarda, kilolu olmayanlara göre böbrek kanseri riskinin 2-4 kat ya da %35’ten fazla arttığı çeşitli çalışmalarla sabittir.
Obezite İle Yemek Borusu Kanserinin İlişkisi Var Mıdır?
Bilinmektedir ki obez veya şişman kişilerde, kilolu olmayanlara göre yemek borusu (özofagus) kanseri riski artar. Burada etken olarak obezlerde gastro-özofageal reflü hastalığının daha sık olması suçlanmakta ve yemek borusuna geri tepen mide asidinin bu kansere olanak sağladığı düşünülmektedir.
Obez Kişilerde Zayıflama İle Kanser Riski Azalır Mı?
Obez veya şişmanlarda, zayıflamayla kanser riskinin azaldığına dair yeterli bilimsel kanıt bulunmamaktadır, aşırı kilolu ya da şişman hastaların yaklaşık %5-10’luk bir zayıflamaya gitmelerinin bile sağlık açısından belirgin katkılar sağladığı bilinir.
Spor Yapma İle Kanser Riski Azalır Mı?
Haftada 3-4 kez yürüyüş, bağırsak kanseri riskini azaltabilir. Menopoza girmiş kadınlarda günde yarım saat yürüyüşle meme kanseri riskinin %20 azaldığı gözlenmiştir. Chao ve ark. çalışmasında, düzenli olarak her gün bir saat spor yapan kişilerin 7 yıl boyunca izlemi sonucunda, bağırsak kanseri riskinin %55 oranında ve rektum kanserinin %30 oranında azaldığı belirlenmiştir. Harriss ve ark. benzer şekilde, düzenli spor yapmayla erkeklerde %20 ve kadınlarda %14 civarında kanser riskinin azaldığını saptamış yine bu çalışmada, vücut kitle indeksinin 5 puan artmasının ise, kanser riskini artırdığı rapor edilmiştir.
Obezite Hayati Tehlike Yaratır Mı?
Obez veya şişmanlarda, yaşam tehdit altına girmektedir ve bu konuda yaygın olarak kullanılan sistemlerden Edmonton Obezite Sınıflama Sistemi (EOSS) ile skorun artmasıyla birlikte ölüm riski doğduğu bir gerçektir.
Evre 0: Obeziteye bağlı risk faktörü (tansiyon, şeker sorunu) yok
Evre 1: Obeziteye bağlı hafif risk faktörlerinin (sınırda yüksek tansiyon, açlık şekerinin bozukluğu, karaciğer enzimlerinin yüksekliği) ve belirtilerin (nefes darlığı, eklem ağrıları, halsizlik)olması
Evre 2: Obeziteye bağlı kronik hastalıkların (yüksek tansiyon, tip II şeker hastalığı, uyku apnesi, eklem bozuklukları, reflü hastalığı, polikistik over sendromu, kaygı bozukluğu) görülmesi
Evre 3: Obeziteye bağlı organ bozukluklarının (kalp enfarktüsü, kalp yetersizliği, şeker hastalığına bağlı gelişen komplikasyonlar, ileri eklem bozuklukları ve yaşamı kısıtlayıcı hastalıklar) görülmesi
Evre 4: Obeziteye bağlı şiddetli organ bozukluklarının görülmesi
2011 yılında RajPadwal ve ark. 20 yaş üzerindeki 8,143 hasta üzerindeki çalışmada 1988-1994 ve 1999-2004 dönemlerini karşılaştırmış 1988-1994 döneminde nüfusun %77’sinin Evre 1-2 obez sınıfına girerken, 1999-2004 döneminde nüfusun %90’ının obez sınıfına girdiği saptanmış Evre 2-3 olan obez hastaların Evre 0-1’e göre belirgin şekilde yüksek oranda ölüm riski taşıdıkları görülmüştür.